Azerbaijan ‘thu được mảnh tên lửa’ trong vụ máy bay bị bắn nhầm

“Một mảnh tên lửa của hệ thống phòng không Pantsir-S đã được chúng tôi lấy ra từ xác máy bay và đã được chuyên gia quốc tế giám định”, một quan chức cấp cao giấu tên của Azerbaijan ngày 4/2 cho biết.

Thông tin được đưa ra sau khi Bộ Giao thông Kazakhstan cùng ngày công bố báo cáo sơ bộ về vụ máy bay dân dụng chở 67 người của Azerbaijan Airlines rơi gần thành phố Atau của Kazakhstan vào hôm 25/12/2024, sau khi chuyển hướng từ thành phố Grozny ở miền nam Nga. Sự việc khiến 38 người trên máy bay thiệt mạng.

Báo cáo được công bố theo quy định hàng không toàn cầu nhằm rút kinh nghiệm và ngăn xảy ra tai nạn trong tương lai, không có mục đích đổ lỗi hay quy trách nhiệm cho ai.

Trong báo cáo, Bộ Giao thông Kazakhstan cho biết máy bay đã chịu tác động từ bên ngoài và bị hư hại nghiêm trọng, trong đó có bộ phận cánh đuôi đứng, hệ thống thủy lực và cánh đuôi ngang, song không nêu nguyên nhân gây ra.

Dù vậy, báo cáo đăng kèm các bức ảnh cho thấy phần đuôi bên trái phi cơ bị thủng nhiều lỗ, cùng các mảnh vỡ được mô tả là “vật thể kim loại lạ” thu được từ cánh đuôi trái và hệ thống thủy lực.

Quan chức Azerbaijan cho biết tác động từ bên ngoài được đề cập trong báo cáo là do “tên lửa phòng không Nga” gây ra. Đây là lần đầu tiên một nguồn tin chính phủ Azerbaijan tiết lộ nước này đã sở hữu bằng chứng vật lý về việc Nga bắn nhầm máy bay của họ.

Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev hồi tháng 12/2024 từng nói phi cơ đã bị phòng không Nga dưới mặt đất bắn nhầm, song không đưa ra bằng chứng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin trước đó gửi lời xin lỗi người đồng cấp Azerbaijan về “sự cố bi thảm” liên quan vụ máy bay rơi, song Điện Kremlin không xác nhận Nga đã bắn nhầm chiếc phi cơ mà chỉ nói đã mở cuộc điều tra hình sự về sự việc.

Nga chưa bình luận về thông tin trên.

Máy bay Embraer E190 của Azerbaijan Airlines gặp nạn khi thực hiện hành trình từ thủ đô Baku của Azerbaijan đến thành phố Grozny, thủ phủ Cộng hòa Chechnya thuộc Nga. Khi phi cơ chuẩn bị hạ cánh xuống Grozny, giới chức Nga yêu cầu máy bay chuyển hướng, do thành phố này đang bị máy bay không người lái (UAV) Ukraine tập kích. Phòng không Nga khi đó đã khai hỏa một số tên lửa để đối phó UAV Ukraine.

Bộ Giao thông Kazakhstan viết trong báo cáo rằng khi sự việc bắt đầu xảy ra, hệ thống ghi âm trong buồng lái đã thu được âm thanh của hai tiếng động lớn trong vòng 25 giây, dường như là khoảnh khắc tên lửa phát nổ trong không trung. Hai phút sau, phi công báo cáo với đài kiểm soát không lưu ở Grozny rằng máy bay dường như đã va phải chim.

Sau đó 5 phút, phi công nói đang mất kiểm soát máy bay. Hai bên đã thảo luận về các sân bay có thể hạ cánh khẩn cấp, trước khi phi hành đoàn quyết định chuyển hướng tới thành phố Aktau ở Kazakhstan, điều khiến phi cơ phải bay về phía đông, băng qua biển Caspi.

“Oxy đang cạn kiệt trong khoang hành khách, có lẽ là do một bình oxy đã phát nổ ở đó”, phi công nói. “Có mùi xăng và một số hành khách đã bất tỉnh. Hãy cho phép chúng tôi bay ở độ cao thấp hơn”.

Phi cơ đã phát tín hiệu khẩn nguy khi đến gần thành phố Aktau. Nó rơi xuống mặt đất khoảng một giờ 12 phút sau khi phi hành đoàn thông báo gặp sự cố.

Bình luận về báo cáo của Kazakhstan, Bộ Giao thông Azerbaijan cho biết phi cơ đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn bay song đã bị “vật thể bên ngoài” gây hư hại.

Cơ quan này cũng nhấn mạnh kết luận đưa ra trong báo cáo rằng phải mất 8 phút sau khi xảy ra tiếng nổ ban đầu, cơ quan kiểm soát không lưu Nga mới khởi động quy trình cấm các phi cơ bay vào những khu vực đang bị UAV Ukraine tấn công.

Phạm Giang (Theo Reuters, AP)