Chạy đua tìm ngân sách viện trợ Ukraine khi USAID tê liệt

Điện thoại của Mykhailo liên tục báo tin nhắn khi Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định đình chỉ viện trợ quốc tế, động thái đe dọa đến tổ chức phi chính phủ Veteran Hub mà anh đang làm việc để hỗ trợ các cựu binh Ukraine.

“Mọi người nhắn cho tôi và nói rằng ‘liệu chúng ta sẽ đi đâu về đâu?'”, Mykhailo nói tại văn phòng của Veteran Hub tại thành phố Vinnytsia, cách Kiev khoảng 250 km.

Tổ chức của Mykhaiko đã cung cấp dịch vụ hỗ trợ tâm lý dành cho những người từng tham chiến và gia đình họ trong gần ba năm xung đột bùng phát tại Ukraine.

Ngay sau khi nhậm chức, ông Trump đã ra lệnh đình chỉ viện trợ nước ngoài và kêu gọi đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID). Ông giải thích ngừng viện trợ ít nhất 90 ngày để kiểm toán các hoạt động của USAID.

Động thái này đã gây chấn động ở Ukraine, nơi đã nhận gần 38 tỷ USD từ USAID sau khi xung đột với Nga bùng phát cuối tháng 2/2022.

Hầu hết các tổ chức phi chính phủ đều chọn im lặng chờ đợi cuộc kiểm toán của chính phủ hoàn tất, thay vì mạo hiểm chỉ trích và khiến chính quyền tức giận.

Veteran Hub đã phải đóng cửa một tuần do lệnh ngừng viện trợ đột ngột của Mỹ. Thay vì im lặng chờ đợi, họ nhanh chóng tìm cách giải quyết.

“Chúng tôi đã rất sốc và hoang mang, nhưng sau đó, nhanh chóng tìm kiếm giải pháp”, Anastasiya Bunych, người đứng đầu chi nhánh của Veteran Hub tại Vinnytsia, nói.

Các nhân viên nhanh chóng đăng bài trên mạng xã hội nói về hậu quả của lệnh đóng băng viện trợ, đồng thời kêu gọi các nhà tài trợ tư nhân và chính quyền Ukraine hỗ trợ. Chiến lược này giúp mang lại cho trung tâm hỗ trợ tạm thời, trong đó hội đồng thành phố Vinnytsia đã cung cấp khoản hỗ trợ 108.000 USD trong ba tháng.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa The Lancet gần đây chỉ ra tình trạng rối loạn căng thẳng hậu chấn thương (PTSD) “cao đáng kể” trong nhóm người trưởng thành tại Ukraine. Nghiên cứu cũng cho biết 1,2 triệu cựu chiến binh đang cần được giúp đỡ để trở lại cuộc sống bình thường và con số này dự kiến có thể tăng lên 5 triệu người.

Đứng trước nhu cầu lớn này, Bunych cho biết bà đang tìm kiếm “nhà tài trợ dài hạn” vì không tin USAID sẽ nối lại viện trợ sau quá trình kiểm toán. Cơ quan này cũng đang đứng trước nguy cơ cao bị chính quyền ông Trump giải thể hoặc cắt giảm đáng kể quy mô, ngân sách.

USAID được thành lập theo đạo luật của quốc hội Mỹ vào năm 1961 và có ngân sách gần 43 tỷ USD mỗi năm, tập trung vào hoạt động cứu trợ nhân đạo và hỗ trợ phát triển trên toàn thế giới. USAID cung cấp viện trợ nhân đạo cho hơn 100 quốc gia như cứu trợ thiên tai, hỗ trợ y tế, sức khỏe và hỗ trợ thực phẩm khẩn cấp.

Chính quyền ông Trump đang biến USAID thành mục tiêu hàng đầu trong chiến dịch tinh giản chính phủ liên bang. Tỷ phú Elon Musk, lãnh đạo Ban Hiệu suất Chính phủ, hồi cuối tuần gọi USAID là “tổ chức tội phạm” và kêu gọi xóa sổ cơ quan này.

Hy vọng về việc tiếp tục nhận hỗ trợ ngân sách từ Mỹ cũng trở nên mong manh tại Câu lạc bộ Svitanok, tổ chức phi chính phủ cung cấp nơi trú ẩn an toàn cho những người gặp khó khăn ở vùng Donetsk. Các văn phòng của tổ chức này ở Kramatorsk, thành phố cách tiền tuyến miền đông khoảng 20 km, cũng cung cấp dịch vụ chăm sóc về sức khỏe tình dục và giúp đỡ người nghiện ma túy.

Nataliya Bezeleva, giám đốc Câu lạc bộ Svitanok, cho biết mọi người thậm chí có thể đến trung tâm của họ để uống trà và sử dụng máy giặt do USAID cung cấp. Nhưng nguy cơ thiếu viện trợ ngày một lớn.

“Điều này có thể gây ra làn sóng bệnh AIDS mới”, Bezeleva nói, thêm rằng hệ thống y tế khu vực Donetsk vốn bị tàn phá nặng nề do xung đột sẽ không thể phục hồi nếu không có viện trợ.

Bezeleva cũng đang phải tìm kiếm các nguồn tài trợ từ chính phủ Ukraine. Bà nói cuộc kiểm toán USAID sẽ được tiến hành “bởi những người không hiểu chuyện gì đang diễn ra”.

“Ông Trump đang vứt bỏ một thứ quan trọng và cần thiết”, bà nói, dù thừa nhận USAID có những sai sót nhất định trong hoạt động.

Bezeleva sẽ cố gắng giữ nhân viên tổ chức bằng mọi giá. Nhiều người trong số họ là cựu chiến binh và những người phải sơ tán vì giao tranh.

“Chúng tôi sẽ cắt giảm lương và chuyển mọi người sang các dự án khác. Vấn đề lớn nhất của chúng tôi chỉ là Nga, còn mọi thứ khác, chúng tôi sẽ xoay xở được”, bà nói.

Thùy Lâm (Theo AFP, AP)